ယုန်တွေမှာ အဖြစ်များတဲ့ ရောဂါ (၅) ခု

ယုန်တွေဟာ ပုံမှန်အားဖြင့် ကျန်းမာပြီး နာမကျန်းဖြစ်ဖို့ ခက်ခဲပေမယ့် တချို့ရောဂါတွေကြောင့် အသက်သေဆုံးတဲ့ထိ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ သူတို့ဟာ အသံမထွက်တဲ့ တိလေးတွေ ဖြစ်တာကြောင့် ပိုင်ရှင်တွေအနေနဲ့ အဖြစ်များတတ်တဲ့ ရောဂါနဲ့ လက္ခဏာတွေကို ကြိုသိထားဖို့ အရေးကြီးတာမို့ တိချစ်သူတွေအတွက် ယုန်တွေမှာ ဖြစ်တတ်တဲ့ ရောဂါတစ်ချို့ကို ဖော်ပြပေးလိုပါတယ်။

1. အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုရင်ရာ ရောဂါ (Pasteurellosis)

ပတ်စတူရယ်လိုဆစ် လို့ခေါ်တဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းနဲ့ ဆိုင်တဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးဟာ ဘက်တီးရီးယားကြောင့် ဖြစ်တဲ့ ရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ယုန်တစ်ကောင်ကနေ တစ်ကောင်ကူးစက်ဖို့ အရမ်းလွယ်ပြီး ကူးစက်ခံရတဲ့ တချို့ယုန်တွေမှာ နာတာရှည် အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ပြဿနာတွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

လက္ခဏာများ

- နှာချေခြင်း၊ နှာယိုခြင်း

- မျက်ရည်ကျခြင်း

- အသက်ရှူရခက်ခြင်း

- ခေါင်းတစ်ဖက်ကို စောင်းခြင်း

ဘယ်လိုကာကွယ်ဖြေရှင်းမလဲ?

သန့်ရှင်းတဲ့ အိမ်နေရာ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ စိတ်ဖိစီးမှု လျော့ကျအောင် လုပ်ပေးတာမျိုးနဲ့ ဖြစ်ဖို့ အခွင့်အလမ်း နည်းပါးအောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်။ ဖြစ်လို့ရှိရင်တော့ ဆေးသောက်လို့ရပေမယ့် တချို့ယုန်တွေမှာ နာတာရှည်ဖြစ်နိုင်တာမို့ ကြိုတင်ကာကွယ်ပြီး ဆရာဝန်နဲ့ ပုံမှန်စစ်ဆေးနိုင်ရင်တော့ အကောင်းဆုံးပါ။

2. မိုင်ဆိုမတိုဆစ်

သန်းမွှား၊ ခြင်နဲ့ ပိုးရှိတဲ့ အခြားယုန်တွေကြောင့် ကူးစက်ခံရတဲ့ မိုင်ဆိုမတိုဆစ်ရောဂါဟာ ယုန်တွေကို သေတဲ့ထိ ဖြစ်စေနိုင်တဲ့ ပိုးတစ်ခုပါ။

လက္ခဏာများ

- မျက်စိ၊ မျက်နှာနဲ့ လိင်အင်္ဂါနေရာတစ်ဝိုက် ရောင်ရမ်းခြင်း

- မျက်ရည်၊ မျက်ဝတ်တွေ ထွက်ခြင်း

- အားမရှိဘဲ အစာမစားတော့ခြင်း

- အသက်ရှူမဝခြင်း

ဘယ်လိုကာကွယ်ဖြေရှင်းမလဲ?

သန်းမွှားတွေ မရှိအောင် ထိန်းသိမ်းတာ၊ ကာကွယ်ဆေးထိုးတာမျိုးနဲ့ ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ ဖြစ်ပြီဆိုရင် ကုသလို့မရတဲ့ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ ရောဂါမို့ ကြိုတင်ကာကွယ်ဖို့ အရမ်းအရေးကြီးပါတယ်။

3. အစာအိမ်ဆိုင်ရာ ရောဂါ

ဂျီအိုင် စတတ်ဆစ် လို့ခေါ်တဲ့ အစာအိမ်ရောဂါတစ်မျိုးက ယုန်တွေရဲ့ အစာအိမ်စနစ်ကို နှေးကွေးစေပြီး နောက်ဆုံးမှာ လုံးဝရပ်တန့်သွားအောင် လုပ်ပစ်တဲ့ ရောဂါတစ်ခုပါ။ စိတ်ဖိစီးမှု၊ ရေဓာတ်ခမ်းခြောက်မှု၊ အမျှင်ဓာတ်အလုံအလောက် မရရှိမှု စတာတွေကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပြီး စောစောသိပြီး မကုသရင် အသက်ကိုပါ အန္ဒရာယ်ပြုနိုင်ပါတယ်။

လက္ခဏာများ

- အစာမစားတော့ခြင်း

- ဝမ်းသွားနည်းခြင်း (သို့) လုံးဝမသွားတော့ခြင်း

- အားအင်မရှိခြင်း

- ဝမ်းဗိုက် ပျော့ခြင်း (သို့) ယောင်ယမ်းခြင်း

ဘယ်လိုကာကွယ်ဖြေရှင်းမလဲ?

အမျှင်ဓာတ်ကြွယ်ဝတဲ့ ယုန်တွေရဲ့ အဓိကအစာ “မြက်ခြောက်” (hay) ကျွေးပေးခြင်းက ဒီရောဂါကို ကာကွယ်ဖို့ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းပါ။ ရေဓာတ်ပြည့်ဝပြီး ပုံမှန် လှုပ်ရှားမှုရှိဖို့လည်း အရေးကြီးပါတယ်။ လက္ခဏာတွေပြနေဆိုရင် ဆရာဝန်နဲ့ အမြန်ဆုံးပြသဖို့ လိုပါတယ်။

4. သားအိမ်ကင်ဆာ

သားကြောဖြတ်ခြင်းဖြစ်တဲ့ သားအိမ်မထုတ်ထားတဲ့ ယုန်အမတွေမှာ အဖြစ်များတတ်တဲ့ ရောဂါတစ်ခုပါ။ အသက်သုံးနှစ်ပြည့်တာနဲ့ ဒီရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုမြင့်တက်လာပြီး မကုသဘဲ ထားလို့ရှိရင် အခြားအစိတ်အပိုင်းတွေကိုပါ ကူးစက်နိုင်ပါတယ်။

လက္ခဏာများ

- လိင်အင်္ဂါမှ သွေးဆင်းခြင်း

- အစာမစားတော့ဘဲ ကိုယ်အလေးချိန်ကျလာခြင်း

- အားနည်းခြင်း

- ဝမ်းဗိုက် ရောင်ရမ်းခြင်း

ဘယ်လိုကာကွယ်ဖြေရှင်းမလဲ?

ယုန်အမတွေကို အသက် (၆) လဝန်းကျင်မှာ သားကြောဖြတ်ပေးခြင်းဟာ ဒီရောဂါကို ကာကွယ်ဖို့ အထိရောက်ဆုံးနည်းလမ်းပါ။ သားအိမ်ကင်ဆာဖြစ်လို့ စောစောသိတယ်ဆိုရင် ခွဲစိတ်ကုသလို့ ရနိုင်ပေမယ့် ကာကွယ်ခြင်းက ပိုမိုလွယ်ကူပြီး ထိရောက်ပါတယ်။

5. နားရွက်မွှားစွဲခြင်း

နားရွက်မွှားစွဲပြီး ပိုးဝင်တာက ယုန်တွေမှာ အဖြစ်များပြီး မွှားတွေကြောင့် နားအတွင်းပိုင်းထဲထိ ယားယံခြင်းကို ဖြစ်စေပါတယ်။ မကုသဘဲ ထားရင် ပိုးဝင်နိုင်တာမို့ လက္ခဏာတွေကို အနီးကပ်စောင့်ကြည့်ဖို့ လိုပါတယ်။

လက္ခဏာများ

- နားရွက်ကို သာမန်ထက် ပိုကုတ်ခြင်း

- နားရွက်အတွင်းပိုင်းမှာ အဖတ်တွေရှိခြင်း

- ခေါင်း ခဏခဏခါရမ်းခြင်း

- နားရွက်ကို အထိမခံခြင်း

ဘယ်လိုကာကွယ်ဖြေရှင်းမလဲ?

ပုံမှန်သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပေးတာ၊ နားရွက်ကို ပုံမှန်စစ်ဆေးပေးတာမျိုးနဲ့ မွှားမစွဲအောင် ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ သူတို့နေထိုင်တဲ့နေရာနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို သန့်ရှင်းအောင် ထားပေးဖို့ အရေးကြီးပြီး အကယ်၍ ဖြစ်လာပြီဆိုရင် ဆရာဝန်နဲ့ ပြသပြီး ပိုးသတ်ဆေး တိုက်ပေးဖို့လိုပါတယ်။